"Karpacka Troja" w Trzcinicy koło Jasła

Nad doliną rzeki Ropy usadowione jest wzgórze od dawien dawna nazywane  "Wałami Królewskimi". Powstał tu, na obszarze ponad 8 ha, Skansen Archeologiczny stanowiący oddział Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Pomysłodawcą budowy skansenu i głównym twórcą projektu jest Jan Gancarski - badacz grodziska, obecny dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.

Budowa skansenu rozpoczęła się w lipcu 2007 r. Prace budowlane zakończyły się w listopadzie 2009 roku. Planowano otwarcie "Karpackiej Troi" w 2010 roku. Ostatecznie jednak obiekt udostępniono w czerwcu 2011 r., gdyż wcześniejsze plany pokrzyżowała powódź, która dotknęła Jasło i okolice w czerwcu 2010 r. Woda z wezbranej Ropy wdarła się do skansenu i zalała, leżące najniżej, zrekonstruowane wioski z epoki brązu i wczesnego średniowiecza oraz pawilon wystawowy. Chaty zostały zalane  do poziomu dolnej krawędzi strzechy (ok. 2 m). Zniszczeniu uległy meble, część podłóg i stolarka drzwiowa. Jednak część  wyposażenia udało się ocalić - szczególnie wyposażenie sali wystawowej.

A wszystko zaczęło się od wykopalisk archeologicznych, które  potwierdziły, że historia tego miejsca sięga początku epoki brązu, czyli 2100 r. p.n.e. Podczas wykopalisk znaleziono tu ok. 150 tys. unikalnych w skali europejskiej zabytków. Przeprowadzone badania pozwoliły odtworzyć najwcześniejszą historię grodu, sięgającą ponad 4 tys. lat wstecz.
Zwiedzanie zaczynamy od pawilonu z wystawowego - koniec epoki kamienia i początki brązu. Zostały zaprezentowane sceny z życia ludności sprzed 4 tys. lat: uprawa roli, hodowla zwierząt, wyrabianie kamiennych, krzemiennych i brązowych narzędzi, produkcja ceramiki.

Około 1650 lat przed Chrystusem przybyła tu ludność zakarpacka. Prowadziła handel dalekosiężny między morzem Bałtyckim a Śródziemnym. Mieszkańcy rozbudowali obwarowania, wybudowali drogę. Po pożarze grodzisko przebudowano i powiększono do 2 ha. Ok. 1350 r. p.n.e. osada uległa całkowitej zagładzie. W VIII wieku n.e. pojawili się tu Słowianie. Zachwyceni wzgórzem i siłami, które się z niego wyłaniają, na bazie widocznych jeszcze reliktów obwałowań z epoki brązu, wybudowali tu wielki gród słowiański. Prawie 3,5 ha powierzchni otoczonej pasmami wałów obronnych, które jeszcze dziś mają gdzieniegdzie 10 m wysokości i 20 szerokości u podstawy.

Na koniec w pawilonie  można obejrzeć wykopaliska odkryte na wzgórzu.

W parku archeologicznych zostały zrekonstruowane dwie wioski: kultury Otomani-Füzesabony, sprzed 3,5 tys. lat, składająca się z 5 domów oraz wioska słowiańska z IX wieku składająca się z 6 chat. 

Zrekonstruowano 9 odcinków wałów obronnych o łącznej długości 152 m, fragment drogi i bramę,  wóz z początków epoki brązu  bramę wczesnośredniowieczna  oraz czynne źródło z X wieku i miejsce ukrycia skarbu. 

Grodzisko należy do jednych z najważniejszych zabytków archeologicznych w Polsce. Odkryto i przebadano tu jedne z najstarszych w Polsce osad obronnych z początków epoki brązu (2000 - 1350 p.n.e.) i stwierdzono pierwsze ślady oddziaływania cywilizacji anatolijsko-bałkańskiej na tereny Polski.

W latach 2000 - 1600 p.n.e. zamieszkiwała tam ludność tzw. grupy pleszowskiej kultury mierzanowickiej. Potem, w latach 1600-1350 p.n.e. osiedliła się ludność wielkiej cywilizacji epoki brązu, jaką była zakarpacka kultura Otomani-Füzesabony. Znajduje się tu również najstarsze grodzisko słowiańskie w Polsce (780 - 1030 r. n.e) - jedno z najlepiej zachowanych.
Odkryto tu ponad 150.000 zabytków: wytwory sztuki pradziejowej, wyroby z brązu, kości, bursztynu i srebra.

Przysiadłam na progu chaty

W salce audiowizualnej można obejrzeć ciekawy film o historii znaleziska, wykopaliskach archeologicznych oraz  powstania skansenu.

Projekt został dofinansowany przez Komitet Norweski Mechanizmu Finansowego. Kwota przyznanego dofinansowania wyniosła 1 747 086 euro, co stanowi 85% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu, wynoszących 2 055 395 euro (8 200 000 zł).


Źródło:
Ulotka informacyjna "Skansen Archeologiczny"
http://www.karpackatroja.pl/http://www.karpacka-troja.ekyo.pl