Wywołana "do tablicy" przez Ciaparę, która
zaproponowała dyskusję na temat
nazewnictwa, rozumienia i rozróżniania w polskim języku pojęć: projekt,
wzór, splot - wtrącam swoje 'trzy grosze".
Sądzę, że problem tkwi w polskim nazewnictwie i obecnym języku
używanym przez polskie dziewiarki. Większość (ja też) mając na myśli splot/ścieg jakim jest
wykonana dzianina, używa określenia "wzór". Stąd w języku polskich
dziewiarek pojęcia: "splot" - "wzór" stały się synonimiczne. Należałoby jednak być
precyzyjnym, powrócić do nomenklatury
"starych" dziewiarek i używać
określenia "splot", albo "ścieg". Jakie wyróżniamy sploty? Taki podział znalazłam gdzieś tam:
1. Proste: do tych najprostszych zaliczamy sploty: francuski (tylko oczka prawe z lewej i prawej strony dzianiny); dżersejowy (pończoszniczy): oczka prawe na stronie prawej, lewe na lewej; ściągacze: pojedynczy, podwójny; ryż pojedynczy, podwójny.
2.Reliefowe oparte na kombinacji oczek prawych i lewych. Ich różnorodność jest ogromna, gdyż każda dziewiarka może wymyślić sobie dowolne kombinacje.
3.Ażurowe powstają w wyniku narzucania oczek i ich redukcji (przerabianie 2, 3 razem) w różnych kombinacjach. Są to pasy, zygzaki, kratki, liście i inne wymyślne kompozycje.
4.Warkoczowe - ich tworzenie polega na przekładaniu oczek na drut zapasowy i ich krzyżowaniu. Ładnie wyglądają wykonane i z grubej, i cieńszej włóczki.
5.Patentowe - najbardziej znane tzw. ścieg angielski i półangielski; powstają w wyniku, albo narzucenia dodatkowej nitki przed oczko i przerobienie razem w następnym rzędzie, albo poprzez wkłucie nitki w rząd znajdujący sie niżej, aniżeli aktualnie przerabiany. Ścieg włóczkożerny.
6.Tkane - to przekładanie nieprzerobionych oczek; dzianina przypomina tkaninę.
7.Żakardowe - wrabianie różnego typu wzorów innymi kolorami włóczki.
8.Siatkowe - sploty dość dziurawe, przydatne do wykonywania letnich dzianin, chust, szali.
9.Mereżkowe - przypominają mereżkę, najczęściej jest to kombinacja opuszczonych, sprutych w pionie oczek.
10.Krzyżowane - podstawą jest krzyżowanie oczek - otrzymuje się pionowe "warkoczyki", które z kombinacją ściegów warkoczowych umożliwią wykonanie swetra np.w stylu irlandzkim.
11.Przeciągane - przeciąga się, wyciąga nitkę oczka, by otrzymać coś np. w rodzaju rozetki.
12.Przewlekane - zwykle jest to narzut zawieszony na grupie przerobionych wcześniej oczek. Możliwe są różne kombinacje.
13.O wydłużonych oczkach m.in. brunszwik zwany peruwiańskim; powstający w wyniku narzucenia nitki kilkakrotnie na drut i jednokrotnym jej przerobieniu, co daję możliwość wyciągnięcia długiego oczka.
Dlatego wymyślony przez
kogoś projekt dzianinowy z opisem wykonania (rozliczenie oczek, gatunek i grubość włóczki, rozmiar drutów) i
podanie schematu splotu/ściegu (lub jego opisu) to na pewno wzór. Uznałabym, że określenie
"wzór" i "projekt" są w tym przypadku synonimami. Trzeba tylko pilnować się
i upowszechniać pojęcie: "splot", "ścieg" - jako to, które określa wybór dziewiarki, która
decyduje się np. na ażur, warkocze, czy żakard. Oczywiście należy
pamiętać, że zdecydowaną większość splotów/ściegów wymyślono dawno przed nami. Dlatego
prawie nigdy nie da się ustalić, kto był autorem i wymyślił określony splot/ścieg. Sweter
np. wykonany "wzorem irlandzkim" - to nic innego, jak wykorzystanie
układu różnych splotów warkoczowych, krzyżowanych i prostych. Dziewiarka, która
wymyśli fason, dobór i układ splotów,
opisze sposób wykonania, rozliczy oczka, poda rodzaj włóczki i numer drutów niewątpliwie staje się autorką wzoru
(projektu) tego swetra. Wytwór ten jest a) projektem autorskim; b) spełnia
warunki stawiane "wzorowi przemysłowemu" podlegającemu rejestracji.
Stąd, mam wrażenie, zalinkowana przez Ciaparę definicja pojęcia
"wzór przemysłowy": wzorem przemysłowym jest nowa i
posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w
szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę
lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. (http://www.uprp.pl/kiedy-wzor-przemyslowy-moze-uzyskac-ochrone/Lead05,156,1789,4,index,pl,text/)
odpowiada temu
co powyżej wywiodłam.
