Żakardy. "Setesdal" – norweski wzór żakardowy

Historia dziewiarstwa
Setesdal to nie tylko nazwa miejscowości leżącej około 110 km od Kristiansand w Norwegii, gdzie żyje i pracuje Annemor Sundbø - to obecnie też nazwa tradycyjnego żakardowego swetra norweskiego zwanego także "setesdalgenser" (Setesdal sweater). No cóż trzeba by tu teraz opowiedzieć całą historię przywrócenia tego wzoru współczesności...

Annemor Sundbø (ur. 1949 r.) jest  projektantką, ekspertem, znawcą norweskiej historii dziewiarstwa, autorką kilku książek na temat  tradycji dziewiarskich  i historii dzianiny w Norwegii,  projektantem dzianin opartych o tradycyjne ludowe wzory. Jest osobą, która połączyła  wiadomości z historii dziewiarstwa  z historią kultury Norwegii. Obecnie  prowadzi wykłady na te tematy oraz warsztaty, na których uczy przędzenia wełny, haftu ludowego, projektowania dzianin.

Annemor Sundbø  - zdjęcie stąd

Książki Annemor Sundbø:

"Everyday Knitting: Treasures from a Ragpile",

"Strikking I Billedkunsten - Knitting In Art",
"Invisible Threads in Knitting",
"Setesdal Sweaters the History of the Norwegian Lice Pattern".

Zdjęcia stąd

W 1983 r. Annemor  kupiła, w pobliżu Kristiansand, fabrykę Torridal Tweed poddającą recyklingowi stare  wełniane ubrania. W tym czasie fabryka przerabiała  około 16 ton materiału, z którego wyrabiano m.in.  wypełnienie materaców. I to miejsce stało się dla Sundbø  niezwykłym. Tam właśnie znajdowała  często już bardzo zniszczone, ale dawne, tradycyjne dzianiny, które stały się jej źródłem wiedzy  na temat dawnego wzornictwa i techniki dziania, a z czasem inspiracją do opracowania własnych wzorów opartych o te tradycyjne.

Te stare wzory pochodzą z początku  XIX w. –  dowodem  są obrazy malarzy norweskich, na których utrwalili postacie ubrane w takie swetry (obrazy można zobaczyć w artykule Leili Nargi).

Ówcześni mężczyźni nosili wełniane spodnie o podwyższonej talii, dlatego sweter nie musiał być długi.

Tradycyjne wzory norweskie - zdjęcia stąd

Tradycyjny tzw. „lusekofte” zrobiony był z wełny owczej w naturalnym kolorze, z reguły dół swetra był biały, bo wpuszczano go w spodnie i nie chciano marnować kolorowej przędzy na dzianinę, która jest schowana. Sweter robiony był najczęściej w kolorze czarnym, na którego tle  wrabiano  pojedyncze „dziabki” imitujące  płatki śniegu.Translator wyrzucił mi nazwę "wszy".  Ponoć wzór "wszy" pojawił się na dzianinach jeszcze w XVIII wieku i stał się tak popularny, że obecnie już nie dojdzie się kto był jego autorem. Na ramionach  wrabiano charakterystyczny, geometryczny wzór żakardowy. Swetry dziano na okrągło. Przy mankietach  i koło szyi swetery ozdabiano  haftem, co nadaje im niezwykłego charakteru i oryginalności. Tu - sposób wykonania haftu.

Współczesne swetry inspirowane tradycyjnymi wzorami:

Zdjęcie stąd

Zdjęcie stąd

Warto przeczytać artykuł Leili Nargi w "Twist Collective";  

Również "Interweave  Knits", Winter 2011 zamieścił obszerny tekst na  temat Annemor Sundbø  - link  do tego dokumentu.

Literatura:

Leila Nargi: http://twistcollective.com/collection/index.php/component/content/article/35-features/874-annemor-sundbo-stitches-in-time

http://spinsjal.blogspot.com/2010/09/norwegian-sweater-story-this-is-my.html

www.annemor.com/english.htm

http://www.fvn.no/kultur/kunst/article909962.ece#.TzRNw8Vht2A