Rzecz o rękawiczkach (1)

„O! gdybym mógł być tylko rękawiczką,
Co tę dłoń kryje!”

Takie pragnienie wyraża szekspirowski Romeo opowiadając o swym zauroczeniu Julią.

Rękawiczki – ile zakrywają - odkrywają ręki (przedramienia/ramienia)? Podobnie jak skarpetki mogą zakryć wiele, albo minimum. Stworzone prawdopodobnie w celu ochrony rąk przed zimnem, z czasem zaczęły pełnić również funkcję ozdobną.

Rękawiczki z Osinki - pirkstaini

Rękawiczki "łapki" z Flickr - Prjónaskjóna

Rękawiczki z Ravelry - reanbean


Nakostniki z Flickr - Knit Wirst Cuff

Zastanawiając się nad rodzajami rękawiczek stwierdziłam, że Polacy mają ich tylko dwa rodzaje: mitenki (z odsłoniętymi palcami) i rękawiczki. Pod pojęciem rękawiczki kryją się te z palcami i tzw. łapki (z jednym palcem). Natomiast Wschód i Zachód wyraźnie rozróżnia te pięciopalcowe i z jednym palcem. I tak za wschodnią granicą funkcjonują перчатки (pierczatki) – pięciopalcowe i варежки (warjeżki) – z jednym palcem; na Zachodzie odpowiednio: gloves (z pięcioma palcami), mittens (z jednym palcem) oraz fingerless (bez palców), czyli odpowiednik naszych mitenek. Wyobraźnia ludzka nie ma granic i powstały też rękawiczki np. z trzema palcami:

Rękawiczki trzypalcowe z Raverly - alabamawhirly

Istnieje jeszcze jeden rodzaj okrycia dłoni - mufka: część garderoby, która chroni ręce przed zimnem; rodzaj tunelu wykonanego futra lub ocieplanego materiału , do którego wsuwało się dłonie z obu stron. Mufki znane były już w XVI wieku, jednak w drugiej połowie wieku XVIII stały się bardzo powszechne i różnorodne. Nosili je zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Niekiedy były ozdabiane koronkami, haftami i przeróżnymi aplikacjami; takie zabierano nawet do teatru lub na bal. W XIX wieku stały się elementem wyłącznie stroju kobiecego, a ponadto przestały być bogato zdobione. Małym dziewczynkom wieszano mufki na sznureczkach, tak jak obecnie rękawiczki, co chroniło je przed zgubieniem. Na ogół w każdej mufce był ukryty jedwabny sznur lub łańcuszek, który można było kupić w sklepie z mufkami. Takie rozwiązanie było przydatne, jeśli kobieta musiała mieć wolne ręce. Mufka do futra stanowiła z nim komplet; również do płaszcza szyto mufki z tego samego materiału. Elementem dodatkowym mufki była kieszeń, w której można było, zamiast w torebce, przechowywać niezbędne drobiazgi. W wielkich mufkach, które pojawiły się przed I wojną światową, było miejsce nie tylko na ręce, ale i na portmonetkę oraz niewielkie zakupy lub lornetkę teatralną przy okazji wizyty w teatrze. Wytworne, bogate damy widywane były w latach 20. i 30. z wielkimi mufkami ze srebrnych lisów.
Schyłek popularności tego elementu garderoby nastąpił w latach 50. XX w.

(źródło: Wikipedia)

Dzisiaj mufkę można jedynie zobaczyć podczas pokazu mody, gdy dobrze komponuje się z prezentowaną kreacją. Trudno sobie wyobrazić współczesne kobiety zadające szyku z mufką. Widzimy je raczej z siatą na zakupy w jednej ręce, z dzieckiem uczepionym do drugiej i popychające przed sobą wózek z niemowlęciem…

Mufka z Knitty - Stephanie Shiman

Wracam jednak do rękawic. Mamy rękawice: rękawice gospodarskie (do prac domowych, ogrodowych itp. i łapki do garnków), przemysłowe, sokolnika, medyczne, sportowe (np. bokserskie).

Pajęczynowe z Ravelry - HoleyFiber

W tradycji istotną rolę odgrywały rękawice rycerskie i związane z nimi obyczaje (rzucenie rękawicy to wyzwanie na pojedynek; podjęcie – przyjęcie wyzwania; rękawiczka przypięta do kapelusza lub hełmu rycerskiego oznaczała oddanie się damie serca).

Mitenki z Osinki

W średniowieczu rękawice były symbolem prawa i władzy, a noszenie pięciopalcowych stało się przywilejem szlachty i symbolem stanu szlacheckiego. W wolnomularstwie białe rękawiczki jako element stroju rytualnego oznaczają pracę i czystość moralną. Dawniej zdejmowanie prawej rękawicy oznaczało pokojowe zamiary i szczerość, obecnie jest wyrazem dobrych manier przy powitaniu.

W codziennym języku przyjęły się takie zwiazki frazeologiczne związane z rękawiczkami:

Robić coś w rękawiczkach - postępowanie delikatne, taktowne, dyplomatyczne, także - bez "brudzenia sobie rąk";
Pracować w rękawicach – robić coś niezgrabnie, byle jak;
Zmieniać jak rękawiczki – zmieniać łatwo, często;
Znoszone rękawiczki – kobieta "z przeszłością";
Pasuje jak rękawiczka – przylega dobrze, dokładnie;
Czysta rękawiczka kryje brudne ręce – pozory, łapówkarstwo.

Jak moi Czytelnicy się domyślają - jest to początek opowieści o rękawiczkach.