Obserwatorzy

sobota, 3 marca 2012

O języku polskich dziewiarek. Głos w dyskusji

Temat wywołała  maga , podjęła  pimposhkaPostanowiłam także zabrać głos. Może najpierw ogólnie – to nie jest tak, że w naszym języku panuje „rozbójnictwo”. Język wtedy żyje, jeżeli się rozwija. Dziś łacina jest językiem martwym, albo tzw. wegetującym,  a to dlatego że nie pełni roli użytkowej.
A jednak nadal funkcjonuje jako język Kościoła i Państwa Watykańskiego, w terminologii medycznej, prawniczej, ekonomicznej, naukowej. Mało tego dała początek wielu pojęciom w różnych językach. I „ślady” jej znajdziemy m.in. w angielskim, francuskim i oczywiście polskim. Zapożyczenia językowe od dawna miały wpływ na języki ojczyste.  I tak było z językiem polskim. Język wzbogaca się o nowe słowa i jest to naturalny proces. Przecież musimy nazywać nowe urządzenia, zjawiska, rzeczy. Z drugiej jednak strony nic nie zwalnia nas z dbania  o czystość i piękno języka ojczystego, poprawne jego używanie oraz  niezaśmiecanie go koszmarkami, nieuzasadnionymi kalkami językowymi. Reguluje te zagadnienia „Ustawa o języku polskim”gdzie m.in. przeczytamy:

  • Podmioty wykonujące zadania publiczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonują wszelkich czynności urzędowych w języku polskim, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
  • Języka polskiego używa się w obrocie prawnym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pomiędzy podmiotami polskimi oraz gdy jedną ze stron jest podmiot polski. Dotyczy to w szczególności nazewnictwa towarów i usług, ofert, reklamy, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów i usług, warunków gwarancji, faktur, rachunków i pokwitowań.
  • Posługiwanie się w obrocie prawnym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie obcojęzycznymi określeniami, z wyjątkiem nazw własnych, jest zakazane. 
  • Obcojęzyczne opisy towarów i usług oraz obcojęzyczne oferty i reklamy wprowadzane do obrotu prawnego, o którym mowa w ust. 1, muszą jednocześnie mieć polską wersję językową.
  • Napisy i informacje w urzędach i instytucjach użyteczności publicznej, a także przeznaczone do odbioru publicznego oraz w środkach transportu publicznego sporządza się w języku polskim.
  • Nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy w wypadkach i granicach określonych w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej. 
To nie jest tak, że Polacy nie troszczą się o czystość swego języka, chociaż językoznawcy ubolewają, że następuje zdziczenie. Ależ czy nie  martwili się o to antenaci w różnych okresach historycznych? Wystarczy tu przypomnieć tylko rejowe: „Polacy nie gęsi i swój język mają”, Słowackiego: Chodzi mi o to, aby język giętki, powiedział wszystko, co pomyśli głowa. Mickiewiczowskie:
Ach, ja pamiętam czasy, kiedy do Ojczyzny 
Pierwszy raz zawitała moda francuszczyzny! 
Gdy raptem paniczyki młode z cudzych krajów 
Wtargnęli do nas hordą gorszą od Nogajów, 
Prześladując w Ojczyźnie Boga, przodków wiarę, 
Prawa i obyczaje, nawet suknie stare.

Toż to nic innego, jak przejaw troski o polskość i język narodowy. Martwimy się i dzisiaj. Zaledwie kilkanaście dni temu  (20 lutego) w przeddzień Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego ogłoszona została przez Radę Języka Polskiego i Narodowe Centrum Kultury pod patronatem Prezydenta RP B. Komorowskiego - kampania społeczna „Ojczysty – dodaj do ulubionych”, która ma przypominać o roli i miejscu języka ojczystego w życiu Polaków – zarówno społecznym, jak i indywidualnym. Ma przyczynić się do podnoszenia świadomości językowej, do ugruntowania poczucia, że polszczyzna jest tworzona przez każdego użytkownika i że to każdy z nas jest za nią odpowiedzialny. Jednocześnie ma kształtować przekonanie, że język jest wartością samą w sobie: że należy o niego dbać przede wszystkim dlatego, że jest wspólnym dobrem.
W ramach tej kampanii powstały spoty telewizyjne zatytułowane „Zoo” i „Biuro”.

Przytoczę kilka opinii RJP na temat współczesnej bolączki Polaków – anglicyzmów: 

-określenie market powinno być zastąpione w szyldzie sieci sklepów spożywczych XXX wyrazem sklep;
-obcojęzyczne szyldy i napisy na sklepach, placówkach usługowych itp. — jeżeli nie towarzyszy im napis polski — uważam za przejaw mody i  pretensjonalności oraz chęci podniesienia swojego prestiżu za pomocą form językowych. W Warszawie są nie tylko „restauranty”, „silvery” czy sklepy z „leatherem”, lecz także „Atelier teatru fryzur”, „Beibik” (sklep z ubraniami dla dzieci), „Chickenik” (sklep mięsny), a nawet „Mięso-shop” (!!!);
-nazwa listu elektronicznego "przeżywa" teraz okres przejściowy - obecna jest ciągle jej anglojęzyczna forma (e-mail), lecz jednocześnie coraz częściej pojawia się wersja spolszczona (mejl). Która z nich zwycięży - pokaże czas. Jednak obie są poprawne;

oraz uzupełnienie: Uchwała ortograficzna nr 7 Rady Języka Polskiego w sprawie zapisu nazwy listu elektronicznego (przyjęta na XII posiedzeniu plenarnym dn. 21 maja 2002 r.)

Poprawna forma nazwy listu elektronicznego to e-mail, potocznie: mejl.

Wracam jednak do zasadniczego problemu: języka polskich dziewiarek. Z całą odpowiedzialnością mogę stwierdzić, że istnieje. Może jego rozwój zatrzymał się - nie wiem na latach osiemdziesiątych czy dziewięćdziesiątych  XX w., ponieważ  nie ma żadnych nowoczesnych, polskich wydawnictw (nie mam tu na myśli tłumaczeń) autorstwa Polek. Jednak jeżeli jeszcze Helena Dutkiewicz w swych książkach z lat  czterdziestych i pięćdziesiątych  („Roboty na drutach w teorii i praktyce”, „Dziewiarstwo ręczne”) – używa dość skromnej nomenklatury określającej  np. różnego rodzaju wykonywanie oczek na drutach,  to już w latach sześćdziesiątych np. Helena Gawrońska w książce „Roboty na drutach” swobodnie operuje  takimi pojęciami jak: „oczko prawe od tyłu”, „dwa oczka razem na prawo od tyłu”, „dwa oczka skrzyżowane w stronę prawą” itp., a Jadwiga Turska i Małgorzata Korsak („W świecie oczek”, wyd.1991 r.) profesjonalnie stosuje  polskie nazewnictwo np. „dwa oczka prawe przekręcone przerobione razem od tyłu”,  dwa oczka lewe przerobione razem na lewo”, trzy oczka  prawe złączone przeciąganiem” itd.  A że długie te określenia są? No cóż tak brzmią w polszczyźnie. Przecież i tak przekładając obcojęzyczne zwroty na język polski, musimy te oczka tak właśnie opisywać.


Wydaje mi się  jednak, że problem zasadniczy pojawia się przy nazywaniu nowych technik i metod dziania pochodzących  zza granicy, które nie otrzymały jeszcze polskiej nazwy. No cóż  trzeba tu liczyć na  inteligencję naszych dwujęzycznych koleżanek dziewiarek, które w sposób profesjonalny, zgrabny, mądry przełożą  te trudne anglicyzmy na "nasze".

16 komentarzy:

fanaberia w normandii pisze...

Nic dodać, nić ująć.
Do tego napisane ładnie i poprawnie, co umiem docenić, a nie umiem zrobić :)
Podpisuję się rękoma, obiema :)))

*gooocha* pisze...

Parę dni temu przypomniałam sobie, jaki wielki szum towarzyszył przy okazji tej Ustawy. Panowie posłowie puszyli się i stroszyli, jak to trzeba dbać o nasz język. Po uchwaleniu dalej zapraszają na "bryfingi, mitingi" i ogólnie używają zupełnie niepotrzebnie tyle obcych słów, jak żadna inna grupa ( nie licząc komputerowców, ale to jest całkiem inna historia)

k studio handmade pisze...

No więc drogie dziewiarki- od dzisiaj nie tutorial, tylko kurs, krok po kroku:)i nie granny square tylko babciny wkadrat:)
Oczywiście, że jestem za kampanią "Ojczysty-dodaj do ulubionych"
Pozdrawiam:)

pimposhka pisze...

Anotnino jak zwykle metodycznie i jak zwykle bardzo mi się podoba. Masz głowę na karku i nie wahasz się jej użyć. Dziękuję Ci za ten wpis!

Iwona pisze...

Antonino przepięknie to wszystko opisałaś. Bardzo, bardzo dziekuję za tak rzeczowe informacje.

Magda - Manualnia pisze...

no i mam co chciałam:) Dziękuję za głos z rozmyślaniach na ten temat.

Go i Rado Barłowscy pisze...

Język to twór żywy i wciąż rozwijający się. Wyrazy obcego pochodzenia mogą go wzbogacić, ale zastępowanie polskich słów obcymi to już zaśmiecanie.

Co do dziewiarstwa, skoro pojawiają się NOWE techniki i metody, póki zwykłą koleją rzeczy nie powstaną słowa polskie, trzeba używać istniejących i to nie grzech...
Mówiliśmy automobil czy aeroplan zanim ktoś nie wpadł na: "samochód"czy "samolot" itd.itp.

Umiar i rozsądek, miłość do języka - to nas ratuje (szkoda, że nie rusza to tych, którzy kaleczą język ze szklanych ekranów).

Pzdr.

wiewiorka pisze...

To prawda,ze ogladajac TV mozna nieraz usmiac sie z tego co mowia.
Najbardziej mnie denerwuja moje babeczki z dziecinstwa, ktore zostaly mufinkami.

DKdesigns pisze...

Pięknie napisane!!!
Ale ale... uświadomiłaś mi wreszcie (za co dziękuję) z czym mam problem! I dlaczego... nie publikuję... po polsku...

Kankanka pisze...

To bardzo mądra wypowiedź. Jestem jak najbardziej i osobiście używam tylko polskich określeń. Wyjątkiem jest 2ply i navajo, do których się po prostu przyzwyczaiłam, ale będę używać polskiego określenia "nić podwójna), navajo zostawię jako navajo, termin i technika obca.
W dziewiarstwie jesteśmy w stanie osiągnąć wiele. Z taką samą uwagą czytam swoje stare książki w/wym Autorek i będę bronić polskiego!

w moim domku pisze...

jestem bardzo za. wciaz borykam sie z tym problemem. dlatego u mnie nie ma zadnego candy a sa rozdawajki. sama mam czesto problem z jezykiem ,bo wiem ze sie nie rozwijam moj ezyk jaky stoi w miejscu tak obrzaowo To ujmujac. i dlatego jestem calkiem za. czesto zeby szyciej zrozumiec ludzie tutaj przekrecaja slowa co niezmiernie mnie denerwuje. nie starajmy sie byc na sile bardziej angielscy niz anglicy ,bo to wcale nie jest takie COOL.;)

Sztuka rękodzieła pisze...

Ja swój słowniczek dziewiarski (a także wszystkie umiejętności) zbudowałam na opisach z Sandry - są jasne i logiczne. Ostatnio coraz częściej (z pomocą znalezionego w sieci słowniczka) korzystam z opisów anglojęzycznych. Ale mimo wszystko nie przyszłoby mi do głowy mówienie, że przerobiłam coś garterem;)
Ale oczywiście rozumiem osoby, które uczyły się dziewiarstwa na angielskojęzycznych opisach, bo dla nich rzeczywiście w tym zakresie angielski jest "pierwszym" językiem, tak jak dla mnie język z Sandry.

Tofalaria pisze...

Ciekawy wpis. Zabrakło mi omówienia powszechnego błędu w dziewiarskim języku (który popełnia nawet wiele dziergających osób). Poprawne formy to "robić na drutach" i "robić szydełkiem". Błędna forma to "robić na szydełku", no chyba że ktoś na nim usiądzie :) Pozdrawiam.

splocik pisze...

Dziękuję za ten wpis...

Ja od początku pisania moich blogów walczę o poprawność robótkowego języka i polskie nazewnictwo, choć przyznam, że i mnie przytrafiło się użyć kilka razy obcych nazw, co było podyktowane chwilą..., le to było incydentalne
Pozdrawiam ciepło.

Anonimowy pisze...

kolnierzyk- ten czarny sliczny, ale co z tego jak ja nie rozumiem instrukcji :( jakby ktos mial czas i chęć to bylabym wdzieczna za przeslanie mi ludzkim jezykiem instrukcji jak go zrobic na mojawp12@wp.pl :) milego dnia

Antonina pisze...

Pani Aniu, "ktoś" nie ma czasu na tłumaczenia "ludzkim językiem". To co chcę udostępnić moim Czytelnikom jest zamieszczone na blogu i wyjaśnione. Przykro mi, nie mam czasu na indywidualne tłumaczenia tego i owego.

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails