Obserwatorzy

sobota, 28 sierpnia 2010

Mrzygłód

Dawne miasteczko Mrzygłód, do XVII w. zwane Tyrawą Królewską, znajduje się 15 kilometrów na północ od Sanoka. Przepięknie położone na lewym brzegu Sanu, między zalesionymi górami, sąsiaduje z Parkiem Krajobrazowym Gór Słonnych. Prowadzi przez nie Szlak Architektury Drewnianej i Szlak Ikon.
Dzisiejszy Mrzygłód stanowi atrakcję turystyczną, przede wszystkim jako unikalny zespół zabudowy oddający w miniaturze układ średniowiecznego miasta.

Od rynku wytyczonego na planie prostokąta odchodzą prostopadle, z każdego rogu wąskie uliczki zabudowane  drewnianymi domami o dwuspadowych, rzadziej czterospadowych dachach z głębokimi okapami, skierowane do drogi ścianą szczytową, w której mieszczą się dwa niewielkie okna. Ściany pokrywa szalowanie z pionowo zestawionych desek. Gdzieniegdzie dostrzec można ulubiony motyw ciesielki mrzygłodzkiej "kółko i jaskółczy ogon". Granicę między sąsiadami stanowi tradycyjnie ślepa ściana. Ponieważ domy stoją blisko siebie, ich podwórza są z konieczności wąskie i długie.



Zbliżenie


Wejścia znajdują się najczęściej od południowego-zachodu lub południowego-wschodu. Ze względu na szczupłość miejsca nie są wyposażone w ganek. Wchodzi się po kilku kamiennych stopniach. Zachowały się tu i ówdzie charakterystyczne świetliki nad drzwiami. Co ciekawe, niektóre z domów posiadały drugie wejście od strony rynku. Można jeszcze dziś dostrzec jego ślad - schodki służące obecnie za ławkę i zamknięte na głucho drzwi z usuniętym zamkiem i klamką. Takie detale, obce architekturze wiejskiej, świadczą o handlowej, miejskiej przeszłości Mrzygłodu. Jeszcze do drugiej wojny światowej odbywały się tu jarmarki.
 


 



Po roku 1855 pożar pochłonął całe miasteczko, w roku 1893 strawił Posadę Mrzygłodzką, zaś rok później Mrzygłód nawiedziła powódź. Obecna zabudowa rynku pochodzi zatem z drugiej połowy XIX wieku i początku wieku XX.

http://www.mrzyglod.net/index.php?option=com_content&task=section&id=13&Itemid=80


W latach 1340-1772 wieś należała do ziemi sanockiej, województwa ruskiego. W okresie I Rzeczypospolitej – Mrzygłód należał do tzw. królewszczyzn a od roku 1772 stał się własnością dóbr kameralnych rządu austriackiego – do roku 1914 wieś leżała w powiecie sanockim, austriackiej prowincji Galicja. Następnie do roku 1939 wieś leżała w powiecie sanockim, województwa lwowskiego.


Z lewej strony budynek szkolny; przed  nim pomnik Władysława Jagiełły

Zbliżenie

Tablica pamiątkowa

Mrzygłód otrzymał prawa miejskie na prawie magdeburskim w 1425 roku. Pierwszymi dzierżawcami królewskimi byli Pileccy, którzy za panowania księcia Władysława Opolczyka zamienili tę osadę na Kańczugę i Tyczyn. W roku 1430 królowa Elżbieta Pilecka zamieniła swoje dobra Łańcut, Kańczugę i Tyczyn na Pilicę i Mrzygłód razem ze stryjem Janem.
Około roku 1424 dzierżawcą żup solnych był tu Matjasz ze Zboisk „zupparius salis de Tirawa” – szlachcic polski herbu Gozdawa. Po śmierci Matjasza dobra tyrawskie do roku ok. 1465 dziedziczył jego syn Piotr ze Zboisk wraz z braćmi Janem oraz Jerzym. Następnie bracia odsprzedają wójtostwo Tyrawę (Mrzygłód) Johanowi, podżupnikowi przemyskiemu za 300 florenów tureckich (1 floren = 70 groszy) lub 100 grzywien. Około roku 1510 wójtostwo dzierżawił Albert, który złożył swój podpis z okazji fundacji kościoła parafialnego w Hoczwi.
Miejscowość była w tym czasie lokalnym ośrodkiem rzemiosła i wymiany towarowej na trakcie handlowym, wiodącym doliną Sanu, a także miejscem załadunku na statki, soli pochodzącej z salin znajdujących się na terenie Gór Słonnych. W XIX i XX wieku Mrzygłód znany był z garncarstwa.
Po najeździe tatarskim, w roku 1624, miasteczko zaczęło powoli podupadać. Zniszczony i wyludniony Mrzygłód utracił po I wojnie światowej prawa miejskie (w 1919).

Przy zachodniej pierzei rynku znajduje się zabytkowy kościół łaciński wybudowany w latach 1415-1424, obecnie pw. Rozesłania Apostołów.


Kościół pod wezwaniem Rozesłania Apostołów ufundowany przez króla Władysława Jagiełłę jako wotum po zwycięstwie pod Grunwaldem


Ogrodzenie kościoła

Grobowiec przykościelny
 
Dodam jeszcze, że  podobny bruk z kamieni mam  przy swej chałupie (od strony  dawnej stajni):
 
 
Bruk w Mrzygłodzie

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails