Cerkiew w Łopience – drugie życie

Dotarliśmy  tam wprawdzie dość szeroką, ale błotnistą drogą leśną, przy której licznie biją  źródełka - trzy kilometry od parkingu, gdzie widnieje zakaz wjazdu ignorowany przez niektórych zajeżdżających z fasonem samochodem pod cerkiew.  Po drodze można  spotkać piece przygotowane do wypalania  węgla drzewnego. Turyści idą licznie, dla niektórych (i dla nas) celem jest tylko  cerkiewka, inni  nie zatrzymując się dłużej, podążają dalej szlakiem na Łopiennik.

Ci którzy przyszli tu docelowo czytają tablicę informacyjną, robią zdjęcia, przysiadają na ławeczce przed cerkwią…

Pierwsze spojrzenie na cerkiewkę, jeszcze z drogi, zbudowaną z nieobrobionego  kamienia (jest to jedyny tego typu obiekt w Bieszczadach)

Przed cerkiewnym placem  widzimy jeszcze dwie budowle: odtworzoną drewnianą dzwonnicę:

oraz  odbudowaną kamienną kaplicę grobową:

Kaplica grobowa zbudowana na w drugiej połowie  XIX w. - odbudowana w latach 1993-1997 z inicjatywy Akademickiego Klubu Turystycznego przy SGGW w Warszawie przy udziale Komisji Cerkiewnej Towarzystwa opieki nad Zabytkami i Karpackiego Towarzystwa Turystycznego

Przed kaplicą  przysiadła pani sprzedającą  karty – cegiełki  na odbudowę cerkiewki. 

Dalej na polanie  konie i  dwóch mężczyzn. Jak się okazuje, jednym z nich jest Zbigniew Kaszuba, a  pani sprzedająca cegiełki to jego żona. Kim są?

Zapewne, gdyby nie pan Kaszuba, dziś tak licznie  turyści nie wędrowaliby dolinką Łopienki, by oglądać cerkiew. A zaczęło się blisko 20 lat temu, bo już tyle lat życia pan Kaszuba poświecił temu miejscu i odbudowie cerkwi.

Dziś już nie ma wsi  pod nazwą Łopienka położonej nad dopływem Solinki na zboczach Korbani, Jam i Łopiennika,  założonej około 1543 roku na prawie wołoskim, w dobrach Balów z Hoczwi. Łopienka do 1770 roku należała do Balów, jednak po śmierci  Salomei Karsznickiej, Łopienkę  sprzedał jej syn - Piotr Karsznicki. Potem wieś przechodziła z " rąk do rąk": jej właścicielami byli m.in. Strzeleccy, a początkiem XX w.  przeszła w ręce rodziny Wichańskich i tak zostało do 1939 roku. Po drugiej wojnie światowej Łopienka podzieliła losy innych bieszczadzkich wiosek. W 1946 r. mieszkańcy zostali wysiedleni do ZSRR, a rok później pozostałych, w ramach tzw. „Akcji Wisła”, przesiedlono na Zimie Odzyskane.

Wieś znana była z tego, iż podobno ukazała się tu Matka Boska pod postacią ikony. Ikonę umieszczono w kapliczce,  potem w cerkwi. A cerkiew w Łopience powstała w 1757 roku, fundatorami była rodzina Strzeleckich (ówcześni właściciele wsi). Patronką świątyni została święta Paraskewia - grecka męczennica, opiekunka młodych dziewcząt i ogniska domowego. Z czasem  Łopienka stała się słynnym ośrodkiem kultu maryjnego.

Cudowny obraz przyciągał do Łopienki, niewielkiej wsi, (która liczyła w 1921 roku łącznie 303 mieszkańców, w tym 289 grekokatolików , 6 rzymskokatolików i 8 wyznania mojżeszowego), rzesze wiernych, nawet z bardzo odległych stron. Swego czasu, a właściwie od XVIII wieku do momentu wysiedleń Łopienka była najbardziej znanym sanktuarium kultu maryjnego w Zachodnich Bieszczadach. Na odpust 13 lipca (Wniebowstąpienie Najświętszej Marii Panny), jeszcze w XIX wieku przychodziło kilkanaście tysięcy wiernych - nie tylko Rusinów, ale też mieszkańców stoków Karpat, Pogórzanie zza Wisłoki, a nawet Górale śląscy spod Andrychowa. By rozłożyć swe kramy z różnymi towarami, przyjeżdżali tu nawet Żydzi z odległego przecież Krakowa. W 1943 roku odbył się tu ostatni odpust. (Agnieszka Paluch)

Po 1947 roku przestała istnieć wieś, a cerkiew popadała w ruinę. Rozebrano dach i skradziono blachę. Mury pozbawione ochrony niszczały. Cudowny obraz został  przeniesiony do Polańczyka i jest tam do dzisiaj (w odbudowanej cerkwi znajduje się jego  kopia). Kiedy w latach sześćdziesiątych  ubiegłego wieku trafił tu Olgierd Łotoczko (konserwator zabytków w powiecie bieszczadzkim) trzeba było podejmować szybkie decyzje, by uratować tak unikatowy  obiekt. Łotoczko został zwolniony ze stanowiska, ale nie przestał być orędownikiem odbudowy cerkiewki. W 1972 r. udało mu się  wzmocnić koronę murów cerkwi betonową opaską. Niestety zginął w 1976 r. w czasie wyprawy w Hindukusz Afgański, dlatego prace renowacyjne  zostały zatrzymane.

Zdjęcie ze strony: http://karpaccy.pl/lopienka/

W 1983 r.  do Łopienki zawędrował  kolejny pasjonat - Zbigniew Kaszuba i dzięki niemu rozpoczyna się  kolejny etap odbudowy obiektu.

W 1990 r. Społeczna Komisja Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej, dzięki staraniom Zbyszka Kaszuby uzyskuje pozwolenie na rekonstrukcję cerkwi. Rozpoczyna się remont. Jest on prowadzony systemem gospodarczym i wiele prac wykonywanych jest społecznie. Zostały wzmocnione mury, postawiony i pokryty blachą dach, wstawione drzwi i okna, a wewnątrz wylana betonowa posadzka i położona podsufitka. Prace były finansowane z dotacji Ministerstwa Kultury i Sztuki, która w 1995 r. została wstrzymana, a prace przerwane. Do zakończenia remontu pozostało tynkowanie cerkwi, rekonstrukcja chóru i wykonanie kamiennej posadzki. (http://karpaccy.pl/lopienka/) 

Latem tego roku (2003 r. - przyp. mój) otynkowano cerkiew w Łopience. Tak najkrócej można by opisać to, co się wydarzyło. I pewnie dla wielu osób taka informacja będzie wystarczająca, ale tym, którzy chcieliby rozszyfrować, co może się kryć pod takim stwierdzeniem, i dowiedzieć się, jak do tego doszło, dedykuję poniższy tekst. Dokładnie dziesięć lat temu w 1993 r. na zrekonstruowanej rok wcześniej więźbie dachowej cerkwi w Łopience została położona blacha. (…)   - czytać dalej: http://karpaccy.pl/znowu-o-lopience-plaj-27/

 Piec do wypalania węgla drzewnego

Pan Kaszuba jest człowiekiem niezwykle skromnym, chętnie porozmawiał z moim bratem, który jest przewodnikiem tatrzańskim i zbierał  materiały do artykułu o łopieńskiej cerkwi. Nie zgodził się jednak na   zrobienie mu  zdjęcia. Do fotografii  pozowała jego małżonka.

Literatura

1. „Łopienka”. http://www.twojebieszczady.pl/lopienka.php
2. http://www.franciszkanie.pl/news.php?id=4194
3. Agnieszka Paluch:”Zapomniana Łopienka. http://region.halicz.pl/aga/lopienka.html
4. „Łopienka jest takie miejsce”: http://karpaccy.pl/lopienka/
5. Z.K.: „Znowu o Łopience”. http://karpaccy.pl/znowu-o-lopience-plaj-27/