Historia dziewiarstwa
Setesdal to nie tylko nazwa miejscowości leżącej około 110 km od Kristiansand w Norwegii, gdzie żyje i pracuje Annemor Sundbø - to obecnie też nazwa tradycyjnego żakardowego swetra norweskiego zwanego także "setesdalgenser" (Setesdal sweater). No cóż trzeba by tu teraz opowiedzieć całą historię przywrócenia tego wzoru współczesności...

Annemor Sundbø (ur. 1949 r.) jest projektantką, ekspertem, znawcą norweskiej historii dziewiarstwa, autorką kilku książek na temat tradycji dziewiarskich i historii dzianiny w Norwegii, projektantem dzianin opartych o tradycyjne ludowe wzory. Jest osobą, która połączyła wiadomości z historii dziewiarstwa z historią kultury Norwegii. Obecnie prowadzi wykłady na te tematy oraz warsztaty, na których uczy przędzenia wełny, haftu ludowego, projektowania dzianin.

Annemor Sundbø - zdjęcie stąd

Książki Annemor Sundbø:

"Everyday Knitting: Treasures from a Ragpile",

"Strikking I Billedkunsten - Knitting In Art",
"Invisible Threads in Knitting",
"Setesdal Sweaters the History of the Norwegian Lice Pattern".

Zdjęcia stąd

W 1983 r. Annemor kupiła, w pobliżu Kristiansand, fabrykę Torridal Tweed poddającą recyklingowi stare wełniane ubrania. W tym czasie fabryka przerabiała około 16 ton materiału, z którego wyrabiano m.in. wypełnienie materaców. I to miejsce stało się dla Sundbø niezwykłym. Tam właśnie znajdowała często już bardzo zniszczone, ale dawne, tradycyjne dzianiny, które stały się jej źródłem wiedzy na temat dawnego wzornictwa i techniki dziania, a z czasem inspiracją do opracowania własnych wzorów opartych o te tradycyjne.

Te stare wzory pochodzą z początku XIX w. – dowodem są obrazy malarzy norweskich, na których utrwalili postacie ubrane w takie swetry (obrazy można zobaczyć w artykule Leili Nargi).

Ówcześni mężczyźni nosili wełniane spodnie o podwyższonej talii, dlatego sweter nie musiał być długi.

Tradycyjne wzory norweskie - zdjęcia stąd

Tradycyjny tzw. „lusekofte” zrobiony był z wełny owczej w naturalnym kolorze, z reguły dół swetra był biały, bo wpuszczano go w spodnie i nie chciano marnować kolorowej przędzy na dzianinę, która jest schowana. Sweter robiony był najczęściej w kolorze czarnym, na którego tle wrabiano pojedyncze „dziabki” imitujące płatki śniegu.Translator wyrzucił mi nazwę "wszy". Ponoć wzór "wszy" pojawił się na dzianinach jeszcze w XVIII wieku i stał się tak popularny, że obecnie już nie dojdzie się kto był jego autorem. Na ramionach wrabiano charakterystyczny, geometryczny wzór żakardowy. Swetry dziano na okrągło. Przy mankietach i koło szyi swetery ozdabiano haftem, co nadaje im niezwykłego charakteru i oryginalności. Tu - sposób wykonania haftu.

Współczesne swetry inspirowane tradycyjnymi wzorami: